Historia Starego Domu Warmińskiego Franciszka Kwasa
rok budowy domu a.d. 1932

       Pierwszy właściciel domu i jego budowniczy Franciszek Kwas urodził się 15 czerwca 1871 r. w Dywitach (w pow. olsztyńskim), w rodzinie chłopskiej, o silnych tradycjach polskich. Działacz warmiński, pisarz ludowy, pamiętnikarz i folklorysta. Pseudonim Wiarus, Sawk, Saweka. Mimo uczęszczania do szkoły niemieckiej, nie zatracił poczucia narodowego. Po odbyciu służby wojskowej w Niemczech, pracował na własnym gospodarstwie w Skajbotach (gm. Barczewo). Działalność społeczno – polityczną rozpoczął w roku 1918 jako członek Warmińskiej Rady Ludowej w Olsztynie i w 1920 r. jako mąż zaufania powiatowej plebiscytowej komisji kontrolnej. W 1919 r. założył Towarzystwo Ludowe w Skajbotach (gm. Barczewo). Po przegranym plebiscycie był członkiem Komitetu Centralnego Związku Polaków w Prusach Wschodnich. W latach 1920-1922 wchodził w skład Patronatu Kółek Rolniczych. Na początku 1921 r. uczęszczał do seminarium nauczycielskiego w Lubawie. Od 1 stycznia 1925 r. rozpoczął działalność jako członek Związku Polaków w Niemczech. Współpracował z „Gazetą Olsztyńskiej” i „Życie Młodzieży”, w których zamieszczał korespondencję i liczne artykuły w obronie ludności polskiej na Warmii. Był zbieraczem pieśni ludowych. Większość opublikował w „Gazecie Olsztyńskiej” i „Ziemi Wschodnio-Pruskiej”. Ze zbiorów folklorystycznych Franciszka Kwasa korzystał Augustyn Steffen. Franciszek Kwas znany był jako bibliofil i zbieracz wszelkich polskich wydawnictw na Warmii. Część tych zbiorów znajduje się w Stacji Naukowej Polskiego Towarzystwa Historycznego oraz w Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie. Po wojnie napisał pamiętnik pt. Wspomnienia z mojego życia, nagrodzony w roku 1947 na konkursie zorganizowanym przez Instytut Mazurski w Olsztynie, który w opracowaniu J. Jasińskiego został w roku 1957 wydany w Olsztynie. (Rękopis pamiętnika znajduje się w Stacji Naukowej PTH w Olsztynie). Pamiętnik zawiera spis obyczajów polskich na Warmii na przełomie XIX i XX wieku. Franciszek Kwas całe swoje życie spędził na kolonii w Skajbotach. Miał sześcioro dzieci, z których syn Jan zginął podczas działań wojennych, a August został zamordowany przez hitlerowców w Bydgoszczy. Zmarł 26 kwietnia 1948 r. w Skajbotach, pochowany w Klebarku Wielkim. W 1986 r. został pośmiertnie odznaczony medalem Rodła.

Franciszek Kwas, Wspomnienia z mego życia

O budowie starego domu Warmińskiego